Usquare

Studentenwijk

Usquare.brussels moet een ‘open’ wijk worden waar studenten, onderzoekers en hoogleraren uit binnen- en buitenland en Brusselaars elkaar ontmoeten, met elkaar in interactie treden en samen innovatieve ideeën tot ontwikkeling brengen. Niet alleen een inspirerende studie- en werkplek, maar evengoed een aangename woon- en leefomgeving waar de Brusselaar zich zal thuis voelen.

In het eerste deel van dit ambitieuze project werden zeven iconische gebouwen gerenoveerd en herbestemd om plaats te bieden aan universitaire projecten van de VUB en ULB. Deze gebouwen huisvesten o.a. een instituut voor geavanceerde studies, een tolkencentrum, een onderzoekscentrum en een internationaal onthaalcentrum voor studenten en onderzoekers uit binnen- en buitenland. Bovendien zal de oude manege in het midden van de site omgevormd worden tot een overdekte markt voor duurzame voeding. De herontwikkeling van de site omvat ook een gemeenschappelijk Fablab, een incubator voor bedrijven, accommodatie voor bezoekende studenten en onderzoekers, gezinswoningen en openbare ruimtes.

Bij de restauratie- en renovatiewerken moest er in het bijzonder aandacht zijn voor de volgende doelstellingen: openheid naar de stad, waardering van het erfgoed, ontwikkeling van woningen voor onderzoekers en studenten, inrichting van aangename openbare ruimtes en bouw van voorzieningen die toegankelijk zijn voor de buurtbewoners.

Gevelrestauratie

In de loop der jaren had de oude Fritz Toussaintkazerne aanzienlijke veranderingen ondergaan, met name in haar esthetische kwaliteiten ten opzichte van het oorspronkelijke ontwerp. De daken waren bedekt met asbestleien, waarbij de oorspronkelijke details verloren waren gegaan. Het schrijnwerk was vervangen door wit PVC en er waren wijzigingen aangebracht in de originele kleurstelling.

Algemeen werd geopteerd voor een zacht restauratieconcept met maximale consolidatie van originele materialen. Vanuit deze restauratievisie werd de eenfasige oorspronkelijke ontwerpvisie opnieuw naar voren gebracht. De daken werden hersteld met natuurleien en voorzien van zichtbare houten detaillering en verfijnde aansluitingen. Het schrijnwerk werd gereconstrueerd volgens historisch model, waarbij enkele bewaarde historische exemplaren werden gerestaureerd om het oorspronkelijke karakter te herstellen, inclusief het patina.

Ook de algemene kleurstelling van het smeedwerk en de bakgoten werden hersteld op basis van stratigrafisch onderzoek. Hierdoor ontstond een harmonie tussen het smeedwerk, hout en natuursteen, waardoor ze bijna naadloos in elkaar overvloeien.

Voor de geveloppervlakken werd een minimaal technisch noodzakelijk herstel toegepast, waarbij oorlogsschade en bijbehorende bouwsporen maximaal bewaard bleven als blijvende herinnering aan het verleden.

Duurzaamheid en circulaire economie

Bij de renovatiewerken stonden de principes van duurzaamheid en circulaire economie centraal. De gebouwen werden hersteld naar hun oorspronkelijke staat, met inachtneming van hun nieuwe bestemming. Dat vereiste een voorbeeldig beheer van de materiaalvoorraden, waarbij gebouwen alleen werden gesloopt als hun stabiliteit onvoldoende was en nieuwe constructies flexibel werden ontworpen om zich aan te passen aan veranderende behoeften.

Vanuit een zacht restauratieconcept werd gestreefd naar een heropwaardering van het interieur door het behoud en de restauratie van waardevolle historische afwerkingen, zoals houten en marmeren vloeren, marmeren schouwmantels, wanden en plafonds in lijstwerk, marmeren lambriseringen en afwerkingen in granito en geglazuurde tegels.

Afgebroken materialen, zoals metselwerk, bakstenen, wandtegels en houten vloerbedekking, werden ter plaatse zoveel mogelijk gerecupereerd. Indien het niet mogelijk bleek om de bestaande bouwmaterialen te hergebruiken, werden alternatieve locaties en recyclagemethoden onderzocht. Voor de nieuwe constructies werd geopteerd voor biologische materialen, zoals muren in kalk-hennep, akoestische leemstuc en zelfs isolatiepanelen uit schelpen voor de funderingen.

Naast materiaalhergebruik was er ook aandacht voor energie-efficiëntie. Het concept van “Light as a Service” voorziet in zowel hergebruikte armaturen van de site als nieuwe verlichting. Bovendien zal er een nieuw warmtenet geïnstalleerd worden om de gebouwen van de VUB te verwarmen. Deze aanpak, bekend als circulaire financiering, is ook doorgetrokken naar het liftencontract. In plaats van de liften te bezitten, worden ze nu geleased.

Op die manier draagt het project Usquare.brussels bij aan het verbeteren van de milieukwaliteit in stedelijke gebieden, met een specifieke focus op energie-efficiëntie, vermindering van uitstoot en bevordering van openbare infrastructuur. Dit project symboliseert de vooruitgang van het Brussels Gewest en benadrukt de rol van de universiteit als belangrijke speler in de toekomst.